همه چیز در مورد فرش ایرانی

انواع پشم
زمان مورد نیاز برای مطالعه: 4 دقیقه

یکی از مهمترین و اصلی‌ترین مواد اولیه مورد نیاز در صنعت قالی‌بافی پشم است. پشم هم در پرز و هم در تار و پود فرش‌های دستباف استفاده می‌شود و مرغوبیت و کیفیت آن، تعیین‌کننده ارزش و ماندگاری فرش است. از این رو یکی از دغدغه‌های قالی‌بافان تهیه و یا حتی تولید انواع پشم مرغوب است.

مرغوبیت الیاف پشم به عوامل متعددی بستگی دارد. نژاد دام، شرایط آب و هوایی و اقلیمی محل پرورش دام، خوراک و تغذیه دام و مراقبت‌های عمومی و مربوط به سلامت آن‌ها از مهمترین این عوامل است.

انواع پشم

پشم گوسفندان از نظر خصوصیات گوناگون و نژادهای مختلف با یکدیگر تفاوت دارند. خصوصیاتی نظیر ظرافت، طول، رنگ، جلا و میزان تجعد آن در کیفیت پشم تاثیرگذارند. این خصوصیات به قدری برجسته هستند که با شناخت دقیق آن‌ها، از روی پشم می‌توان نژاد گوسفندان را نیز به دست آورد.

طبقه بندی انواع پشم

پشم عموما از نژادها و آمیزش گوسفندان مختلف به دست می‌آید. به همین دلیل از نظر ژنتیکی و ظاهری، اختلافات زیادی در انواع پشم‌ها وجود دارد. بر اساس دانش و توانایی دامداران، از طریق آمیزش نیز می‌توان پشم‌های ظریف‌تر و با کیفیت مناسب‌تری تولید کرد. به جز عواملی که در بالا اشاره شد، زمان چینش و سن حیوان  نیز در کیفیت الیاف موثر است. در ادامه نگاهی می‌اندازیم به انواع مختلفی از پشم که زمان چینش و همچنین سن دام در آن‍ها تاثیرگذار است:

پشم

پشم بهاره:

این نوع از پشم در واقع اولین چینش پشم گوسفند در اولین بهار عمر آن است. در نتیجه به آن پشم بره و چین اول نیز گفته می‌شود. این نوع از پشم از انواع مرغوب آن است و بافتی بسیار ظریف دارد.

پشم پاییزه:

پشم پائیزه در واقع چین دوم دام است و معمولاً در ماه‌های مهر و آبان از گوسفند چیده می‌شود. این پشم اگر چه مرغوبیت پشم بهاره را ندارد اما سبک‌تر است و به دلیل داشتن الیاف کوتاه‌تر، حلاجی آن با دست بهتر انجام می‌شود.

انواع پشمپشم یک‌ساله:

پشم گوسفندی که یکسال از عمرش گذشته با این نام شناخته می‌شود. این پشم گاهی کوتاه‌تر از اندازه معمول است. اما در مجموع می‌توان گفت که پشمی سالم و محکم است. البته باید اشاره نمود که پشم گوسفندان مسن‌تر در مناطق کوهستانی در عرض یک سال عوض می‌شود و برای جلوگیری از ریزش پشم آن‌ها باید دو بار در طول سال پشم‌چینی صورت بگیرد.

پشم میش:

پش میش در واقع پشمی‌ست که از گوسفند کاملاً بالغ چیده می‌شود. اگر میش‌ها پیش از بره‌زایی پشم‌چینی شده باشند، کوتاه کردن پشم برای آن‌ها یک ایده مناسب است و می‌تواند برای پرورش دام نیز مفید باشد.

انواع پشم

پشم مرده یا پشم پنبه ای:

از پوست گوسفند مرده و یا بیمار به دست می‌آید و کیفیت آن به سن حیوان و چگونگی جدا کردن آن از پوست متفاوت بستگی دارد. چنین پشمی عاری از درخشندگی و روغن طبیعی بوده و هیچ زندگی در آن وجود ندارد. این پشم مواد رنگزا را خوب جذب نمی‌کند و در میان قالی‌بافان طرفدار زیادی ندارد.

پشم دباغی:

این پشم با روش‌های دباغی از تخته پوست گوسفند کنده می‌شود. لذا فاقد بسیاری از ویژگی‌های پشم زنده از جمله لطافت، چربی، جعد و خاصیت برگشت‌پذیری است. این پشم معمولا در دباغ‌خانه‌ها توسط آهک و آنزیم از پوست جدا می‌شود و جزو پشم‌های نامرغوب محسوب می‌شود. به طوری‌که استفاده از آن در قالی‌بافی بشدت منع شده است.

انواع پشم

پشم ناشور:

این نوع از پشم معمولا پس از چیدن بدون هیچ‌گونه عملیاتی، عدل‌بندی می‌گردد. در چنین شرایطی، چربی‌ها در اثر حرارت و رطوبت، سبب فاسد شدن پشم می‌شوند و در نتیجه از کیفیت آن کم می‌شود. در چنین شرایطی اگر پشم شسته نشده و مرطوب انبار شود، حالتی خشک می‌یابد و پشم اصطلاحا چوبی می‌شود.

پشم کهنه:

این پشم از منسوجات استفاده شده و در واقع دست‌دوم پشمی تهیه می‌شود. به این نوع از پشم، دست دوم یا پاره نیز گفته می‌شود. معمولا این پشم در قالی‌های ایرانی مورد استفاده قرار نمی‌گیرند. اما در بعضی انواع زیراندازها از آن بهره برده می‌شود.

ضایعات پشم:

این بخش از پشم‌ها از زیر ماشین ریسندگی خارج می‌شود و در قالی‌بافی هیچ‌گونه مصرفی ندارند.

همانطور که اشاره شد، زمان پشم‌چینی در کیفیت پشم بسیار تاثیرگذار است. آب و هوا و اقلیم منطقه دامپروری نیز در کیفیت پشم موثر است. در ایران با توجه به تنوع اقلیمی تنوع گسترده‌ای از پشم در دسترس قالی‌بافان است که جلوه آن را در فرش‌های دستباف ایرانی به وضوح می‌توان یافت.

همچنین بخوانید : هفت مزیت رنگرزی طبیعی و گیاهی در فرش دستباف

سی پرشیا مگ

آدرس کوتاه: https://www.cpersia.com/mag/fa/5014

نظر

زمان مورد نیاز برای مطالعه: 4 دقیقه
انواع گره فرش :

یکی از مهمترین ویژگی‌های قالی‌های دستباف نوع و کیفیت گره فرش در آن‌هاست. گره زدن امتیاز اصلی فرش دستباف نسبت به سایر انواع دست‌بافت‌هایی مثل گلیم و جاجیم است. گره در اثر عمل پیچیدن خامه یا پرز حول چله‌های (تارهای) زیر و رو شکل می‌گیرد. از پهلوی هم قرار گرفتن این گره‌ها است که نقش و نگار قالی نمایان می‌شود.

در مناطق مختلف انواع گره‌های متفاوتی استفاده می‌شود که به طور معمول تبدیل به ویژگی‌های فرش‌های آن منطقه می‌شود. این تنوع در گره‌گذای امری رایج است و هر منطقه با سابقه و سلیقه خود شیوه‌ای به کار می‌برند. از جمله مهمترین خصوصیات یک فرش، تراکم و ظرافت گره‌ها است که مستقیما بر مرغوبیت و کیفیت آن تاثیر می‌گذارند. هر چه تعداد گره‌ها بیشتر باشد و اصطلاحا فرش پرتر باشد، کیفیت آن نیز بالاتر خواهد بود.

گره فرش

گره فرش انواع مختلفی دارند اما در مجموع دو روش بسیار محبوب‌تر از روش‌های دیگر هستند. گره فارسی، که به گره نامتقارن و سنه نیز معروف است؛ و گره ترکی که با نام گره متقاران نیز شناخته می‌شود. مناطق مختلفی در ایران و خارج از ایران بسته به سنت‌شان از روش‌های فوق استفاده می‌نمایند.

هر کدام از این دو روش، ویژگی‌های خاص خود را دارند که دانستن آن‌ها می‌تواند خیلی جالب توجه باشد. در ادامه به مهمترین ویژگی‌ها و تفاوت‌های این دو نوع گره و تاثیری که در محصول نهایی می‌گذارند خواهیم پرداخت.

گره فارسی ، نامتقاران یا سنه:

این نوع از گره بیشتر به دست قالی‌بافان ایرانی و فارس شهرهای مثل مشهد، کرمان، اراک، اصفهان، نائین، قم، کاشان و بیرجند بر روی دارهای قالی نقش می‌بندد. در این نوع از گره پرز را به دور یک تار گره می‌زنند و از پشت تار بعدی آن را بیرون می‌آورند. برای این کار بافنده ابتدا مقداری از خامه (نخ پشمی) را از توپک جدا می‌کند و سپس در حالیکه چاقوی فارسی بافت را در دست دارد با دو انگشت سبابه و میانی دست دیگر سر خامه جدا شده را نگه می‌دارد.

پس از این کار، به وسیله سرانگشت سبابه دستی که چاقو داشت، یک جفت چله (زیر و رو) را جلو می‌آورد و در حالیکه حدود دو سانتیمتر خامه از بین انگشتان دست دیگرش بیرون آمده، آن را از پشت چله اول عبور می‌دهد  و پس از خم کردن سر آن، خامه را از روی چله دوم به سمت پشت آن عبور می‌دهد و از ما بین دو تار به سمت روی فرش جلو می‌کشد و پایین می‌آورد و سپس به وسیله کاردک سرنخ اضافی را می برد.

گره فرش

گره فارسی معمولا به دو صورت شکل می‌گیرد. گره راست و گره چپ. اگر خامه به دور تار راست پیچیده شود و از پشت تار چپ بیرون آمده بیاید آن را گره نامتقارن راست، و اگر به دور تار چپ پیچیده شود و از پشت تار راست به بیرون آید، آن را گره نامتقارن چپ می‌گویند.

گره ترکی یا متقارن:

این نوع از گره در مناطق مختلفی همچون تبریز، هریس، قفقاز، شیروان، قره‌باغ، همدان، فارس، گنجه و در بخش عمده‌ای از مناطق ترک‌زبان بافته می‌شود. دلیل اصلی و منطقی این نام‌گذاری نیز به دلیل استفاده از این گره در مناطق ترک‌نشین است. این گره در ترکیه و آذربایجان نیز به کار برده می‌شود ولی در دیگر نقاط جهان کمتر مورد استفاده قرار می‌گیرد.

گره فرش

این گره بر روی دو تار رو و زیر نقش می‌بندد. در این روش بافنده خامه یا پرز را در یک دست می‌گیرد و به صورت عمود یا خط مستقیم بر روی تارهای رو و زیر قرار می‌دهد. هر یک از دو سر خامه را به پشت یکی از تارها می‌برد به دور آنها می‌پیچد. سپس از بین دو تار بیرون می‌آورد و به طرف خود می‌کشد. گره ترکی بیشتر به کمک قلاب انجام می‌گیرد و نسبت به سایر روش‌ها محکم‌تر است.

بافنده‌های چیره‌دست گره ترکی را به شیوه‌ای انجام می‌دهند که پرز به اندازه مورد نیاز بیرون بیاید و فقط قسمت بلند آن بریده شود و از یک قسمت نیاز به بریدن سر پرز گره نباشد. در ضمن در این نوع از گره باید دقت شود که در موقع جلو کشیدن دو سر گره اندازه آن‌ها یکسان باشد و یکی کوتاه‌تر و دیگری بلندتر نباشد.

جمع‌بندی:

به طور معمول فرش‌های با گره ترکی نسبت به قالی‌های بافته شده با گره فارسی به نسبت ظریف‌تر هستند و معمولا رنگهای متنوع‌تر با خطوط نازک‌تری در آن‌ها می‌توان یافت. اما هر دوی این نوع از گره‌ها در مقایسه با انواع دیگری از گره، همچون گره تقلبی و … استحکام به مراتب بالاتری دارند. این بود مهمترین نکات در مورد گره‌های ترکی و فارسی. شما نیز تجربیات خود را می‌توانید با ما و دیگران به اشتراک بگذارید.

همچنین بخوانید : لچک ترنج محبوب ترین و معروف ترین طرح فرش های دستباف ایرانی

سی پرشیا مگ

آدرس کوتاه: https://www.cpersia.com/mag/fa/5355

انواع پشم
زمان مورد نیاز برای مطالعه: 4 دقیقه

یکی از مهمترین و اصلی‌ترین مواد اولیه مورد نیاز در صنعت قالی‌بافی پشم است. پشم هم در پرز و هم در تار و پود فرش‌های دستباف استفاده می‌شود و مرغوبیت و کیفیت آن، تعیین‌کننده ارزش و ماندگاری فرش است. از این رو یکی از دغدغه‌های قالی‌بافان تهیه و یا حتی تولید انواع پشم مرغوب است.

مرغوبیت الیاف پشم به عوامل متعددی بستگی دارد. نژاد دام، شرایط آب و هوایی و اقلیمی محل پرورش دام، خوراک و تغذیه دام و مراقبت‌های عمومی و مربوط به سلامت آن‌ها از مهمترین این عوامل است.

انواع پشم

پشم گوسفندان از نظر خصوصیات گوناگون و نژادهای مختلف با یکدیگر تفاوت دارند. خصوصیاتی نظیر ظرافت، طول، رنگ، جلا و میزان تجعد آن در کیفیت پشم تاثیرگذارند. این خصوصیات به قدری برجسته هستند که با شناخت دقیق آن‌ها، از روی پشم می‌توان نژاد گوسفندان را نیز به دست آورد.

طبقه بندی انواع پشم

پشم عموما از نژادها و آمیزش گوسفندان مختلف به دست می‌آید. به همین دلیل از نظر ژنتیکی و ظاهری، اختلافات زیادی در انواع پشم‌ها وجود دارد. بر اساس دانش و توانایی دامداران، از طریق آمیزش نیز می‌توان پشم‌های ظریف‌تر و با کیفیت مناسب‌تری تولید کرد. به جز عواملی که در بالا اشاره شد، زمان چینش و سن حیوان  نیز در کیفیت الیاف موثر است. در ادامه نگاهی می‌اندازیم به انواع مختلفی از پشم که زمان چینش و همچنین سن دام در آن‍ها تاثیرگذار است:

پشم

پشم بهاره:

این نوع از پشم در واقع اولین چینش پشم گوسفند در اولین بهار عمر آن است. در نتیجه به آن پشم بره و چین اول نیز گفته می‌شود. این نوع از پشم از انواع مرغوب آن است و بافتی بسیار ظریف دارد.

پشم پاییزه:

پشم پائیزه در واقع چین دوم دام است و معمولاً در ماه‌های مهر و آبان از گوسفند چیده می‌شود. این پشم اگر چه مرغوبیت پشم بهاره را ندارد اما سبک‌تر است و به دلیل داشتن الیاف کوتاه‌تر، حلاجی آن با دست بهتر انجام می‌شود.

انواع پشمپشم یک‌ساله:

پشم گوسفندی که یکسال از عمرش گذشته با این نام شناخته می‌شود. این پشم گاهی کوتاه‌تر از اندازه معمول است. اما در مجموع می‌توان گفت که پشمی سالم و محکم است. البته باید اشاره نمود که پشم گوسفندان مسن‌تر در مناطق کوهستانی در عرض یک سال عوض می‌شود و برای جلوگیری از ریزش پشم آن‌ها باید دو بار در طول سال پشم‌چینی صورت بگیرد.

پشم میش:

پش میش در واقع پشمی‌ست که از گوسفند کاملاً بالغ چیده می‌شود. اگر میش‌ها پیش از بره‌زایی پشم‌چینی شده باشند، کوتاه کردن پشم برای آن‌ها یک ایده مناسب است و می‌تواند برای پرورش دام نیز مفید باشد.

انواع پشم

پشم مرده یا پشم پنبه ای:

از پوست گوسفند مرده و یا بیمار به دست می‌آید و کیفیت آن به سن حیوان و چگونگی جدا کردن آن از پوست متفاوت بستگی دارد. چنین پشمی عاری از درخشندگی و روغن طبیعی بوده و هیچ زندگی در آن وجود ندارد. این پشم مواد رنگزا را خوب جذب نمی‌کند و در میان قالی‌بافان طرفدار زیادی ندارد.

پشم دباغی:

این پشم با روش‌های دباغی از تخته پوست گوسفند کنده می‌شود. لذا فاقد بسیاری از ویژگی‌های پشم زنده از جمله لطافت، چربی، جعد و خاصیت برگشت‌پذیری است. این پشم معمولا در دباغ‌خانه‌ها توسط آهک و آنزیم از پوست جدا می‌شود و جزو پشم‌های نامرغوب محسوب می‌شود. به طوری‌که استفاده از آن در قالی‌بافی بشدت منع شده است.

انواع پشم

پشم ناشور:

این نوع از پشم معمولا پس از چیدن بدون هیچ‌گونه عملیاتی، عدل‌بندی می‌گردد. در چنین شرایطی، چربی‌ها در اثر حرارت و رطوبت، سبب فاسد شدن پشم می‌شوند و در نتیجه از کیفیت آن کم می‌شود. در چنین شرایطی اگر پشم شسته نشده و مرطوب انبار شود، حالتی خشک می‌یابد و پشم اصطلاحا چوبی می‌شود.

پشم کهنه:

این پشم از منسوجات استفاده شده و در واقع دست‌دوم پشمی تهیه می‌شود. به این نوع از پشم، دست دوم یا پاره نیز گفته می‌شود. معمولا این پشم در قالی‌های ایرانی مورد استفاده قرار نمی‌گیرند. اما در بعضی انواع زیراندازها از آن بهره برده می‌شود.

ضایعات پشم:

این بخش از پشم‌ها از زیر ماشین ریسندگی خارج می‌شود و در قالی‌بافی هیچ‌گونه مصرفی ندارند.

همانطور که اشاره شد، زمان پشم‌چینی در کیفیت پشم بسیار تاثیرگذار است. آب و هوا و اقلیم منطقه دامپروری نیز در کیفیت پشم موثر است. در ایران با توجه به تنوع اقلیمی تنوع گسترده‌ای از پشم در دسترس قالی‌بافان است که جلوه آن را در فرش‌های دستباف ایرانی به وضوح می‌توان یافت.

همچنین بخوانید : هفت مزیت رنگرزی طبیعی و گیاهی در فرش دستباف

سی پرشیا مگ

آدرس کوتاه: https://www.cpersia.com/mag/fa/5014

 


گره فرش
زمان مورد نیاز برای مطالعه: 4 دقیقه

همواره شناخت و داشتن اطلاعات کافی در مورد محصولی که قصد خرید آن را داریم می‌تواند ما را در انتخاب صحیح یاری دهد. فرش دستباف نیز از جمله محصولاتی است که شناخت هر چه بیشتر آن می‌تواند از دغدغه‌های ما در هنگام انتخاب و خرید بکاهد. در این راستا آشنایی با اجزای فرش دستباف راهگشا خواهد بود.

فرش دستباف بطور معمول از سه جزء اصلی تشکیل می‌شود، شامل: چله (تار)، پرز و پود. چله و پود می‌تواند از جنس کتان (نخ پنبه)، پشم و یا ابریشم باشد. پرز نیز معمولا از جنس پشم، کرک یا ابریشم است. در مواردی فرش‌هایی با مصالح نخ طلا یا نقره که در اصطلاح به آن گلابتون گفته می‌شود نیز بافته می‌شوند و بسیار ارزشمند هستند.

اجزای فرش دستباف

چله

چله یا تار به عنوان یکی از اصلی‌ترین اجزای فرش دستباف، همان ریشه‌های دو طرف فرش هستند که بعد از تولید قابل رویت می‌باشند. چله در واقع اسکلت و زیربنای فرش است. یکی از مهمترین و اولین مراحل فرآیند تولید فرش چله کشی است. پس از این مرحله است که به تدریج گره‌های قالی یک به یک و ردیف به ردیف بر روی چله نقش می‌بندند. فرش‌های ریزبافت، چله‌ی نازک‌تر و فرش‌های درشت‌باف چله ضخیم‌تری دارند.

اجزای فرش دستباف

چله ها معمولا از جنس کتان یا همان نخ پنبه،پشم و حتی ابریشم هستند. اکثر فرش‌های دستباف چله کتان دارند. فرش‌هایی که چله ابریشم دارند معمولا شهری هستند و ارزش بالاتری نسبت به دیگر انواع دارند. در مقابل، فرش‌های چله پشم معمولا عشایری هستند. این نوع از فرش‌ها به علت ساختار منعطف‌تری که پشم نسبت به ابریشم و کتان دارند، سبک‌تر و نرم‌تر هستند.

چله‌ها معمولا به رنگ طبیعی کتان، ابریشم و یا پشم هستند و رنگرزی نمی‌شوند. البته در بعضی مناطق مثل کردستان، فرش‌هایی با چله‌های رنگی نیز بافت می‌شوند که زیبایی خاص خود را دارند.

پرز

پرز

یکی از اجزای فرش دستباف قسمت اصلی و یا به اصطلاح گوشت فرش یعنی پرز آن است. پرز از طریق گره‌های زده شده بر روی چله قالی ایجاد می‌شود. گره‌ها نیز رشته‌هایی هستند که در هنگام بافت فرش، از طریق پیچیده شدن دور دو چله ایجاد می‌شوند و سپس با چاقو بریده می‌شوند. جنس این گره‌ها از پشم، کرک و یا ابریشم است. هر چه طول ساقه گره که در هنگام بافت با چاقو بریده می‌شود بلندتر باشد، در نهایت فرش بافته شده ضخامت و گوشت بیشتری خواهد داشت.

برای بهتر دیده شدن نقش و نگار فرش، پرزهای قالی کوتاه‌تر و ریزبافت‌تر تولید می‌شوند. در صورتی که فرش درشت‌بافت باشد معمولا پرز قالی بلندتر گرفته می‌شود. ریز و درشتی گره‌ها، به ضخامت نخ پشمی یا ابریشمی که فرش با آن بافته می‌شود نیز بستگی دارد. با نگاه به پشت قالی می‌توان گره‌های آن را بررسی نمود. این گره‌های رنگارنگ در کنار یکدیگر، همچون پیکسل‌های موجود در یک عکس دیجیتال، نقش و نگار قالی را تشکیل می‌دهد.

پرز2

از آنجایی که برای تولید فرش‌های ریزبافت زحمت، زمان و دستمزد بیشتری صرف می‌شود، ارزش بالاتری نیز دارند. در تولید برخی فرش‌ها هم از نخ پشمی و هم از نخ ابریشمی استفاده می‌شود. بسته به اینکه چه مقدار از ابریشم در بافت این فرش‌ها استفاده شود، اسامی همچون: گل ابریشم، گرده ابریشم، کف ابریشم و … برای آن‌ها بکار می‌رود.

 

پود

پود

عمل پودگذاری نیز از دیگر مراحل تهیه و تولید فرش است. در این مرحله پس از بافت یک ردیف گره بر روی چله، یک رشته نخ را که به پود معروف است از لابه‌لای تارهای فرش عبور داده و بر روی گره‌ها قرار می‌دهند. پودها باعث یکپارچگی قسمت‌های بافته شده می‌شوند و استحکام اتصال گره‍ها را بیشتر می‌نمایند.

پودها از لابه‌لای تارها گذرانده می‌شوند و سپس به وسیله شانه مخصوص کوبیده می‌شوند. این عمل گره‌ها و پود را به سمت پایین چله فرو می‌برد و پس از آن است که ردیف بعدی گره‌ها بافته می‌شوند. جنس پودها نیز متفاوت است و دارای رنگ‌های متفاوتی هستند. معمولا انتخاب جنس پودها، که می‌توانند از پشم، پنبه و یا ابریشم باشند، به سلیقه بافنده بستگی دارد.

چله، پرز و پود اصلی‌ترین اجزای فرش دستباف هستند. با شناخت آن‌ها می‌توان در انتخاب و خرید فرش دقت و توجه بیشتری داشت. برای مطالعه بیشتر می‌توانید مقاله هفت دلیل برای خرید فرش دستباف که شاید نمی دانستید را مطالعه نمایید و نظرات خود را نیز با ما و دیگران در میان بگذارید.

همچنین بخوانید : فرش هریس و برخی ویژگی های مربوط به آن

سی پرشیا مگ

 

آدرس کوتاه: https://www.cpersia.com/mag/fa/4866

مواد اولیه فرش
زمان مورد نیاز برای مطالعه: 4 دقیقه

یکی از مهمترین معیارها برای تعیین کیفیت، ارزش‌گذاری و حتی شناخت محل بافت فرش، مواد اولیه به کار رفته در آن است. اصلی‌ترین مواد اولیه در تولید فرش دستباف پشم، کرک، ابریشم و نخ پنبه هستند. اهمیت نوع و کیفیت هر یک از این مواد اولیه به قدری‍ست که می‌تواند در ارزش و قیمت فرش نقشی تعیین‌کننده داشته باشند. در مقاله پیش رو تلاش خواهیم نمود تا شما را بیشتر با این مواد اولیه آشنا سازیم تا شاید بتوانید شناخت بیشتری از فرش‌های دستباف پیدا کنید.

مواد اولیه

پشم

یکی از مهمترین و پرکاربردترین مواد اولیه مورد نیاز برای قالیبافان پشم است. نژاد گوسفندان در کیفیت پشم مورد استفاده برای فرشبافی تاثیرگذار است. مرغوبیت پشم به دست آمده به عوامل متعددی بستگی دارد. نژاد حیوان، آب و هوای محل پرورش دام و حتی فصل پشم‌چینی از جمله عوامل مهم هستند. در ایران با توجه به تنوع اقلیمی و آب و هوایی، نژادهای مرغوب و معروفی از گوسفندان را می‌توان یافت. گستردگی آن‌ها را می‌توان در مراتع سرسبز نواحی مختلفی همچون خراسان شمالی، سنندج، کرمانشاه، مناطق اطراف رشته کوه‌های البرز و زاگرس و … مشاهده نمود.

مواد اولیه

نژادهای مختلف گوسفندان در ایران عمدتا دارای پشم ضخیم و مستحکم هستند که می‌توانند در تهیه فرش‌های بادوام و اصطلاحا پاخور بسیار پرکاربرد باشند. در منظر رنگرزان، هر چه پشم‌ها سفیدتر باشند مطلوب‌تر هستند، چرا که امکان رنگ‌پذیری بیشتری دارند. ضخامت مناسب پشم برای قالیبافی حدود 30 الی 40 میکرون است. از چنین پشمی برای پرز و گوشت (گره‌ها)، شیرازه فرش و همچنین در فرش بعضی از اقوام مثل قشقایی، ترک و بلوچ برای تار و پود فرش نیز استفاده می شود.

برای فرش‌های ریزبافت‌تر اما معمولا می‌توان از پشم‌هایی با ضخامت کمتر یعنی حدود 24-17 میکرون استفاده نمود. این پشم‌ها اکترا وارداتی هستند. نژاد مرینوس که جزو معروف‌ترین پشم‌های وارداتی است پشمی ظریف و سفیدرنگ است.

مواد اولیه فرش دستباف ایرانی

کرک

کرک در اصطلاح به پشم‌های نرمی گفته می‌شود که در هنگان شانه کردن بدن حیواناتی مانند گوسفند، بز و شتر در میان شانه باقی می‌ماند. کرک یکی از مواد تشکیل دهنده قالی‌های ظریف و نسبتاً گران‌قیمت است. با توجه به اینکه ضرافت و ارزش کرک در مقایسه با پشم بالاتر و میزان تولید آن کمتر است، فرش‌های کرکی معمولاً ریزبافت‌تر و گران قیمت‌تر از فرش‌های پشمی هستند.

مواد اولیه

 

مواد اولیه ابریشم

ابریشم

ابریشم به مراتب به نسبت الیاف پشمی استحکام بیشتری دارد. ابریشم به دو روش طبیعی و مصنوعی تهیه می‌شود. نوع طبیعی آن از پیله ابریشم تولید می‌شود. در این روش چندین رشته نازک ابریشم به دور یکدیگر تابانده می‌شوند و در نتیجه ابریشم اصلی مناسب برای بافت به دست می‌آید. این نوع از ابریشم بسیار مرغوب‌تر و البته گران‌تر از نوع مصنوعی آن است. فرشی که با ابریشم طبیعی بافته می‌شود بافت بسیار دقیق‌تر و همچنین مستحکم‌تری نسبت به فرش‌های پشمی و کرکی دارد. در نتیجه با توجه به استحکام و البته تهیه سخت ابریشم، این نوع از فرش‌ها در قیاس با فرش‌های پشمی و کرکی بهای بالاتری نیز دارند و جزو گران‌ترین فرش‌ها به شمار می‌روند. از ابریشم می‌توان در چله، پود، تمام و یا بخشی از پرزهای فرش استفاده نمود.

نخ پنبه

پنبه (یا کتان) نیز از دیگر مواد اولیه بافت فرش است. پنبه منشایی گیاهی دارد و از غوزه پنبه که محصول گیاهی بوته‌دار است به دست می‌آید. الیاف پنبه مصارف گوناگون دارد و در صنایع نساجی به مصارفی چون تهیه قالی، پارچه، گلیم، زیلو و سایر انواع فرش می‌رسد. پنبه به طلای سفید نیز معروف است و محصولی گران‌بها و با اهمیت اقتصادی بالا است. پنبه انواع گوناگونی را شامل می‌شود و کیفیت آن بستگی به محیط پرورش و شرایط اقلیمی آن محیط دارد. پنبه در ایران معمولا در مناطقی چون اصفهان، کاشان، قزوین، یزد، خراسان، دشت‌‌‌ ترکمن، گیلان و مازندران کشت می‌شود.

مواد اولیه پنبه

الیاف پنبه از سلولزهایی به رنگ‌های سفید، زرد، خاکستری و قهوه ای تشکیل شده‌اند. بهترین نوع پنبه نوع سفید رنگ آن است. قطر الیاف پنبه نیز متفاوت است و به نوع تهیه و محل تهیه آن مرتبط می‌باشد. در هنر فرش‌بافی از پنبه برای تهیه نخ چله و پود استفاده می‌شود.

مواد اولیه نخ

این‌ها مهمترین مواد اولیه تهیه و بافت فرش دستباف است. البته به این مواد، مواد رنگزای شیمیایی و رنگ‌های طبیعی را نیز باید افزود که در مقاله‌ای جداگانه به بررسی رنگ‌های طبیعی خواهیم پرداخت. شما نیز نظرات خود را در این موارد با ما در میان بگذارید.

همچنین بخوانید : هفت مزیت رنگرزی طبیعی و گیاهی در فرش دستباف

سی پرشیا مگ

آدرس کوتاه: https://www.cpersia.com/mag/fa/4773