همه چیز در مورد فرش ایرانی

اگر تجربه خرید فرش دستباف را داشته باشید حتما با تاکید فروشنده‌ها بر تعداد رج فرش مواجه شده‌اید. یکی از عوامل تاثیرگذار در قیمت نهایی یک فرش دستباف ریز یا درشت‌بافی آن است. از تعداد گره‌هایی که در مقیاسی معین بافته می‌شود با عنوان تراکم یاد می‌شود. تراکم یکی از نکات مهم و اساسی برای تعیین کیفیت و البته ارزشمندی فرش دستباف به شمار می‌رود.

رج فرش معیاری برای تراکم

رج فرش یکی از مقیاس‌های اصلی اندازه‌گیری تراکم فرش دستباف است. این مقیاس اندازه‌گیری قدمتی دیرینه در تاریخ بافت فرش ایران دارد. مفهوم آن با مقیاس اندازه‌گیری به نام ذرع درهم آمیخته است. در تبریز هر ذرع معادل 112 سانتی‌متر در نظر گرفته می‌شود. برای اندازه‌گیری تعداد گره‌های فرش از یک شانزدهم ذرع استفاده می‌شود.

در نتیجه 112 سانتی‌متر بر 16 تقسیم می‌شود که حاصل آن 7 سانتی‌متر خواهد شد. یعنی یک مقیاس برای رجشماری این است که تعداد گره را در هر 7 سانتی‌متر شمارش می‌کنند. بنابراین در فرش‌بافی، به صورت معمول هر رجشمار، معادل 7 سانتی‌متراست. هر اندازه که تعداد گره در این هفت سانتی‌متر بیشتر باشد به همان میزان تراکم فرش بالاتری را متصور خواهیم بود. و در نتیجه آن، می‌توان گفت که یک فرش نسبت به فرشی دیگر نفیس‌تر و ارزشمندتر خواهد بود.

نحوه شمارش رج فرش

حال با توجه به نکاتی که گفته شد می‌بینیم که محاسبه تعداد گره‌های فرش کار چندان سختی نیست. برای این منظور کافی است تا از یک خط‌کش استفاده نمایید. خط‌کش را جایی در پشت قالی قرار دهید و با دقت تعداد گره‌ها را در 7 سانتی‌متر شمارش کنید. این معمول‌ترین روش شمارش رج فرش می‌باشد.

فرش با زبان خودش به شما خواهد گفت که تا چه اندازه نفیس است. از آنجا که فرش به صورت عرضی بافته می‌شود بهتر آن است که شمارش رجشمار هم در عرض فرش انجام شود. ذکر این نکته الزامی‌ست که هرچه تعداد رجشمار در بخش‌های مختلف فرش برابر باشد، کیفیت و یک‌دستی فرش بیشتر است.

عوامل موثر در ریز یا درشت‌بافتی

در این مورد دلایلی متعددی دخیل هستند. سلیقه، توانایی، زمان، امکانات و … از جمله مهمترین عوامل ریز یا درشت‌بافتی یک فرش هستند. به عنوان مثال اگر دارکشی فرش با نخ چله نازک و نزدیک به هم انجام شود و با خامه نازک فرش بافته شود، در نهایت فرش ریزبافت و در غیر این صورت فرش درشت‌بافت خواهیم شد. میزان ریزبافتی فرش، با شاخص‌های مختلفی سنجیده می‌شود که به لحاظ سنتی و تاریخی در هر بخشی از ایران می‌تواند متفاوت باشد.

دستمزد بافنده نیز معمولا بر اساس تعداد گره‌های بافته شده در فرش مشخص می‌گردد. از آنجایی که فرش‌های ریزبافت، تعداد گره بیشتری دارند و بافت آن‌ها نیز دشوار تر و زمان‌برتر است مزد بافت بیشتری دارند. در نتیجه این موضوع نیز می‌تواند در روند تولید فرش دستباف دخیل باشد. به همین دلیل قالی‌های ریزبافت‌تر قیمت بالاتری دارند. از دیگر عوامل مهم تاثیرگذار در قیمت این فرش‌ها کیفیت بالا به واسطه گره بیشتر آن‌هاست.

مقیاس‌هایی دیگر

مقیاس تعداد رج تنها شاخص سنجش میزان ریزبافتی یک فرش نیست. در بعضی شهرها و انواع قالی‌های مرتبط با آن‌ها از اصطلاحاتی دیگر استفاده می‌شود. به عنوان مثال در شهر نائین از اصطلاح “لا” برای شاخص ریزبافتی استفاده می‌شود. عددی که قبل از کلمه “لا” گفته می‌شود، نشانگر میزان ضخامت نخ چله‌ای است که فرش بر روی آن بافته شده است. برای مثال فرش 9 لا، از فرش 6 لا، 50% درشت بافت تر است. اصطلاح‌های دیگری هم در مناطق مختلف ایران وجود دارد. حتی در اصفهان معمولا تعداد رج را در هر 6/5 سانت شمارش می‌نمایند. در خارج از کشور، معمولا از شاخص تعداد گره در متر مربع و تعداد گره در فوت مربع استفاده می‌شود.

در مورد اصطلاحات دیگر در مقاله‌ای دیگر صحبت خواهیم نمود. امیدواریم که این روش شمارش رج برای شما مفید بوده باشد. شما کدام نوع فرش را بیشتر می‌پسندید؟ ریزبافت یا درشت‌بافت؟ می‌توانید نظرات و تجربیات خود را با ما و دیگران در میان بگذارید.

همچنین بخوانید: شش نکته‌ی مهم که در هنگام خرید فرش دستباف باید در نظر بگیرید

سی پرشیا مگ

پس از خرید فرش دستباف ، معمولا مهمترین چالش خانواده ها نگهداری از فرش است. در این میان بعضی معتقدند برای محافظت بیشتر از فرش باید آن را مرتب جارو کشید و شست. بعضی نیز معتقدند فرش را باید از تابش نور خورشید دور نگاه داشت و … اما در این میان به نظر می‌رسد نکات ضد و نقیضی نیز وجود دارد که می‌توانند افراد را دچار سردرگمی در انتخاب روش‌های نگهداری از فرش نمایند. در نتیجه در طول این مقاله تلاش‌مان بر این خواهد بود تا اصولی‌ترین و کاربردی‌ترین نکات در نگهداری از فرش دستباف را در اختیار شما قرار دهیم. نکاتی که می‌توانند بر عمر و کیفیت فرش‌های دستباف شما بیافزایند:

• جابجا کردن فرش

بهتر است فرش را در طول سال چند باری بچرخانید. این کار باعث می‌شود تا همه قسمت‌‌‌های فرش به یک میزان پا بخورند. همچنین با این عمل بعضی قسمت‌های فرش همیشه زیر مبلمان نخواهند ماند. میزان تابش نور نیز تنها بر یک بخش از فرش نخواهد بود.

• جلوگیری از تابش نور

تا جایی‌که امکان دارد باید تلاش کنید تا از تابش مستقیم نور خورشید به روی فرش جلوگیری نمایید. نور خورشید در صورتیکه به صورت طولانی مدت بر روی فرش بتابد باعث از بین رفتن رنگ‌ها خواهد شد. انتخاب صحیح پرده و جابجایی فرش از جمله راهکارهای مناسب برای این مورد است.

• چسب زدن یا نزدن به ریشه ها

یکی از مهمترین موارد در نگهداری از فرش ، که اختلاف نظر بر سر آن زیاد است، چسب زدن یا نزدن به ریشه‌های فرش است. بعضی برای مرتب کردن فرش و همچنین کشیده و پاره نشدن ریشه‌ها به انتهای آن‌ها چسب شیشه‌ای می‌زنند. بهتر است هرگز این کار را انجام ندهید. زیرا این عمل باعث پوسیدگی ریشه‌ها می‌شود. نرسیدن هوا عاملی خواهد بود برای تغییراتی شیمیایی در ماده چسب.

• شستن فرش

شستشوی فرش نیز از دیگر مباحث مهم در نگهداری از آن است. برای محافظت بیشتر بهتر است زودتر از هر 5 سال یکبار اقدام به شستشوی فرش ننمایید. مواد شوینده‌ای که برای شستشو استفاده می‌شود برای الیاف فرش بدون ضرر نیستند. در ضمن توصیه می‌شود جهت شستشو از قالیشویی‌های مجاز و معتبر خدمات بگیرید.

• تردد با کفش

یکی دیگر از مواردی که باعث سابیدگی و همچنین کثیفی فرش می‌شود تردد با کفش بر روی آن است. سابیدگی پرزها به مرور زمان باعث از بین رفتن فرش می‌شود. کثیف شدن فرش نیز شما را مجبور به شستشوی بیش از اندازه آن خواهد نمود.

• استفاده از جاروبرقی

جارو کردن فرش مشکلی برای آن‌ها ایجاد نمی‌کند، اما نحوه جارو کردن می‌تواند در عمر فرش تاثیرگذار باشد. بهتر است برای تمیز کردن فرش جاروبرقی را با قدرت و فشار زیاد استفاده ننمایید. این کار به مرور زمان به الیاف طبیعی فرش آسیب می‌زند و باعث از بین رفتن آن‌ها می‌شود.

• استفاده از پد

برای جلوگیری از کشیدگی تار و پود فرش بهتر است زیر آن پد بیاندازید. با این کار از فرسودگی و پارگی فرش جلوگیری می‌شود و در نتیجه طول عمر و کیفیت فرش افزایش می‌یابد. در نتیجه برای اینکه فرشی نرم‌تر و باکیفیت‌تر داشته باشید به میزان مساحت فرش‌تان پد تهیه نمایید و به زیر فرش بیاندازید.

 شما چه تجربیاتی دیگری در نگهداری و مراقبت از فرش دارید؟ می‌توانید نظرات خود را با ما و سایر مخاطبین در این صفحه به اشتراک بگذارید.

همچنین بخوانید : شش نکته‌ی مهم که در هنگام خرید فرش دستباف باید در نظر بگیرید

سی پرشیا مگ

مهمترین موزه های فرش: موزه‌ها همواره محلی برای یادآوری تاریخ بوده‌اند. تاریخی به گستردگی تمام تمدن‌ها و فرهنگ‌ها. موزه‌ها برای انسان امروزی همچون عبرت‌گاهی‌ست که می‌تواند بازتابی از اصالت و صلابت آبا و اجدادی هر منطقه باشد. در میان آثار مختلفی که در موزه‌های مختلف به نمایش در می‌آیند آثار هنری از جمله مهترین آن‌ها هستند.

آثار به جای مانده از کهن‌ترین تاریخ‌های تمدن و حتی گاهی پیش از تمدن ناگفته‌هایی از تاریخ را در دل خود جای می‌دهند که شاید در هیچ کتاب تاریخی نتوان آن‌ها را یافت. از دیگر نکات جذاب موزه‌ها ایجاد حس و حال گذشته‌های دور است و در نتیجه شگفتی دیدن آثارشان چند برابر می‌شود.

صنایع دستی گوناگونی نیز در تمام موزه‌ها یافت می‌شوند. گاه هیچ عددی برای ارزش آن‌ها نمی‌توان متصور شد. فرش دستباف نیز از جمله همین آثار هستند که نمونه‌های نفیس و قدیمی آن‌ها در جای جای دنیا چشم بازدیدکنندگان زیادی را به خود جلب نموده‌اند. قالی‌هایی که نه تنها اطلاعات گسترده‌ای از تاریخ را می‌توانند بیان نمایند، بلکه جلوه‌گاهی از زیبایی‌شناسی هنر مردمان سرزمین‌های مختلف هستند.

از قدیمی‌ترین فرش‌ها تا بزرگترین آن‌ها در موزه‌های گوناگونی نگهداری می‌شوند. در میان انبوهی از موزه‌ها، تعدادی از آن‌ها هستند که یا تماما فرش‌‌های دستباف را به نمایش می‌گذارند و یا در کنار دیگر آثارشان، نفیس‌ترین فرش‌ها را نیز در دید مخاطبین قرار می‌دهند. در زیر نگاهی خواهیم انداخت به مهمترین این موزه‌ها که فرش‌های ارزشمندی را در خود جای داده‌اند.

موزه فرش باکو:

موزه فرش باکو یکی از موزه‌های مهم جهان است و با داشتن بزرگترین مجموعه فرش‌های مختلف جهان، نخستین موزه تخصصی در حوزه هنر قالی‌بافی و فرش‌بافی نیز به شمار می‌رود. دستور احداث موزه فرش آذربایجان در سال 1967 میلادی صادر شد و این موزه در مکان‌های متعددی برگزار شد. اما در سال 2007، الهام علیف، رئیس‌جمهور وقت آذربایجان فرمان داد تا مکانی اختصاصی و درخور برای این مجموعه احداث شود.

این موزه در مجموع از سه بخش تشکیل شده است. در بخش اول بیش از 650 قالیچه، گلیم، زیلو، پلاس، جاجیم و غیره وجود دارد که اکثرشان در قرن‌های 18 و 19 میلادی بافته شده‌اند. فرش‌های این بخش قالی‌هایی مسطح و بدون پرز هستند که از دو طرف قابل استفاده می‌باشند.

بخش دوم این موزه به بخش فرش‌های کرک دار مشهور است. از 4 بخش مجزای فرش گوبا شیروان، کاراباخ، تبریز و گنجه‌کازاخ تشکیل‌شده که با طرح‌های زیبا و رنگ‌های گوناگون چشم همگان را به خود خیره نموده‌اند. بخش بعدی این موزه شامل محصولاتی است که در ساخت آن‌ها به‌جای پارچه از فرش استفاده شده است. مانند خورجین، سیجیم (طناب)، قشلیق (کیف متصل به زین)، هیبا (کیف کوچیک) و چوال (کیف نگهداری غلات).

موزه تاریخ هنر وین

این موزه در وین پایتخت اتریش قرار دارد. بنای مجلل آن در رینگ‌اشتراسه واقع شده و بالای آن گنبدی هشت‌ضلعی ساخته شده است. این بنا بزرگترین موزه هنری اتریش است و در زمره معروف‌ترین موزه‌های هنری جهان قرار دارد.

موزه وین در سال 1891 همزمان با موزه تاریخ طبیعی به دست فرانتس یوزف یکم (پادشاه اتریش-مجارستان) افتتاح شد. نمای خارجی دو موزه مشابه است و روبروی یکدیگر قرار گرفته‌اند. هر دو بنا بین سال‌های 1871 و 1891 بر پایه طرح‌های گوتفرید زمپر و کارل فرایهر فون هاسناور ساخته شده‌اند.

امپراتور به منظور تهیه مکانی مناسب برای گردآوری هنر گرانقدر دودمان هابسبورگ و در معرض عموم قرار دادن آن‌ها، دستور به ساخت دو موزه رینگ‌اشتراسه داد. آثار نقاشانی مثل بروگل، دورر، روبنس، رامبراند، ون‌دایک،کاواجیو، کاوالتو از جمله مهمترین آثار این موزه هستند. فرش‌های دستباف نیز از جمله آثاری‌ست که در این موزه در معرض دید مخاطبین قرار دارد.

از جمله مهمترین این فرش‌ها می‌توان به قالی تمام ابریشم شکارگاه که در سال 949 شمسی اصفهان بافته شده، قالی تمام ابریشم و زربافت شکار مربوط به دوره صفوی در کاشان و در نیمه اول قرن شانزدهم و قالی سراسر گل و جانور که در سال 949 شمسی اصفهان بافته شده، اشاره نمود.

برای ادامه کلیک کنید : مهمترین موزه های فرش دستباف در جهان (قسمت دوم)

سی پرشیا